Her kütüphane hem birbirine çok benzer hem de birbirinden çok farklıdır. Hepsinin kendine özgü bir sistemi vardır ve ilk gittiğinizde aradığınız şeyi size yardım edecek biri olmadan bulmanız çok zordur. Herkes için bu kadar zor olan kütüphanelerin bir de erişilebilir olmamasının verdiği zorluklar var. “Mekanları Daha Erişilebilir Yapma Yolları” yazı dizimizin önceki yazılarında müzelerden, alışveriş merkezlerinden ve bankalardan bahsetmiştik. Bu mekanları erişilebilir yapma yollarından bir kısmıyla benzer olsa da kütüphanelerin kendi dinamiğinde farklılaşan yollar da var. Her mekânda olduğu gibi kütüphaneleri de erişilebilir hale getirmek bir süreç ve bu süreç diğer mekanlardan biraz daha ayrıntılı. Kütüphane içerisinde sadece kitap olmadığını hatırlamak ve kütüphanelerin sunduğu tüm hizmetleri değerlendirmek çok önemli.
Ziyaretçiler kütüphaneye gelmeden onlara ulaşılan kanal olan web sitesinin erişilebilir olması çok önemli. Web sitenizi erişilebilir yapmak için bu blog yazımızdan faydalanabilirsiniz. Ama kütüphanelerin web sitesinin erişilebilir olması sadece burada yazanlarla ilgili değil. Aynı zamanda kütüphanenin web sitesi içerisinde bulunan online kaynakların her birinin de erişilebilir olması lazım. Ayrıca web sitesinin bir kısmına kütüphanenizin erişilebilir olduğunu ve engelli bireylerin kütüphane içerisinde istedikleri yere kolayca gidebilmeleri, istedikleri kaynakları kolayca bulabilmeleri ve kütüphane etkinliklerinden nasıl faydalanabilecekleri ile ilgili bilgiler de eklenmeli. Bunlarla birlikte bu kısma kütüphaneye geliş yolunda hangi toplu taşıma araçlarının erişilebilir olduğu, özel araçla geliniyorsa otoparkın neresinin engelli bireylerin ulaşımı için daha kolay olduğu gibi ulaşımla ilgili bilgiler de verilmeli. Ayrıca otoparka ve girişlere erişilebilir tabelalar asılmalı ve kütüphanenin girişine geniş kapı ve rampa konulması gibi uygulamalarla herkes için kullanılabilir olması sağlanmalı.
Kütüphane çalışanlarının engelli ziyaretçilere yardım edebilecek yetkinlikte olması çok önemli. Çalışanların işaret dili eğitimi alması, kütüphane içerisindeki tekerlekli sandalyeye uygun yolları bilip ziyaretçileri oraya yönlendirmesi, görme engelli bölümünün içerikleriyle ilgili ve kulaklıkların kullanımıyla ilgili bilgi sahibi olması gerekir. Engelli ziyaretçilerle kolay bir şekilde iletişim kurabiliyor olmaları da ayrıca önemlidir.
Kütüphane içerisinde ziyaretçilerin kullanabileceği her alanın engelli ziyaretçilere uygun olması gerekiyor. Kütüphanenin girişi, tuvaletler, dinlenme bölümleri, çalışma alanları, merdivenler, asansörler, kitapların bulunduğu bölümler gibi her yer çok ince bir şekilde düşünülmeli. Engelli ziyaretçilerin kütüphane içerisinde rahat bir şekilde dolaşabilmesi ve istedikleri kaynaklara erişebilmeleri için düzenlemeler yapılmalı. Ayrıca bazı masaların, bilgisayarların ve rafların tekerlekli sandalye kullanıcıları için uygun boyda olması, kütüphane çalışanlarının bulunduğu danışma bölümünün bir kısmının tekerlekli sandalyeye uygun düzenlenmiş olması gerekir.
Görme engelli ziyaretçiler için konuşan kitapların, kolay okunabilir, Braille alfabesiyle yazılan ve büyük baskılı kitapların bulunduğu özel bir bölüm olabilir. Aynı zamanda kitapları dinleyebilecekleri ayrı bölümler yaratılabilir. Ayrıca kütüphane içerisindeki bilgisayarlardan bir kısmı görme engelliler için özel yazılımlara sahip olabilir. İşitme engelliler için işitsel kaynaklara altyazı eklenmesi, kütüphane içerisindeki etkinliklerde kulaklık sağlanması ve/veya işaret dili ile desteklenmesi gerekir.
Biz de görme engelliler için navigasyon servisimizle, görme engellilerin tüm iç mekanlarda olduğu gibi kütüphanelerde de özgürce hareket edebilmeleri için çabalıyoruz.